از منظر طب سنتی ایرانی طبع سیر گرم و خشک است. سیر گیاهی با رطوبت فضلیه که حرارت آن شبیه به حرارت غریزی است.

سیر گیاهی است علفی و دائمی که ساقه آن تا ارتفاع ۴۰ سانتیمتر نیز می‌رسد. سیر با نام علمی Allium sativum گیاهی است از راسته مارچوبه‌سانان و از تیره نرگسیان و زیر تیره پیازیان و سرده سیر.

سیر یک آنتی‌بیوتیک طبیعی، ضد قارچ و ضد ویروس قوی است. در میان فرآورده‌های مختلف سیر، اسانس سیر دارای عملکرد ضد میکروبی قوی تری است به طوری که نسبت به پودر سیر و سیر تازه به ترتیب ۲۰۰ و ۹۰۰ برابر اثرات ضد میکروبی قوی تری دارد.

سیر از جمله مواد غذایی است که از دیر باز به واسطه ارزش غذایی و اثرات درمانی مورد توجه قرار گرفته است.

سیر در احادیث طبی

بررسی روایات اسلامی نشان می‌دهد که نهی شدن از مصرف سیر، بیشتر به دلیل بوی زننده آن است که ممکن است از لحاظ رفتار جامعه شناختی و احترام به حقوق دیگران حائز اهمیت باشد

چرا که اغلب احادیث ذکر شده در این باب، تاکید بر عدم حضور مصرف کننده سیر تازه، در اجتماعات نظیر مساجد و غیره دارد. بنابراین اگر بتوان به طریقی بوی بد را از سیر جدا کرد، در شرایط عادی هیچ کدام از نهی‌های روایات شامل آن نمی‌شود.

روایات متعددی از پیامبر و امامان معصوم وجود دارد که بر استفاده از سیر به صورت منفرد و یا در ترکیب با مواد غذایی دیگر برای درمان بیماری‌های متعدد توصیه شده است. بنابراین در مفید بودن و دارویی بودن این گیاه از نظر طب اسلامی تردیدی نیست.

سیر در طب سنتی

سیر را در عربی ثوم و به هندی لهنس می‌گویند؛ دارای سه نوع بری، بستانی و جبلی می‌باشد. بری آن اسقوردیون(سیر دشتی) نام دارد.

بستانی آن نیز دو نوع است یکی بسیار دندانه(چند دانه به هم متصل) و دیگری منحصر بر یک دانه و به قدر پیاز کوچکی است و جبلی آن را به فارسی موسیر می‌نامند.

این گیاه عامل کیفیات بسیاری ازجمله حل کنندگی و پاک کنندگی و باز کنندگی و خشک کنندگی رطوبات اضافی معده و مفاصل و رقیق کننده خون است.

همچنین مدر و دارای نیروی ضد سمی شدیدی است که باعث تعریق شده و بر سطح پوست بدن موجب زخم می‌شود.

خواص سیر در طب سنتی

خواص این گیاه از دیرباز مورد بررسی دانشمندان و قدمای طب سنتی بوده است. خوردن سیر با رعایت زمان و مزاج و مقدار، حافظ صحت مزاج انسان است.

مصرف سیر برای بیماری‌هایی که در اثر بدی جریان خون پیش می‌آید معالج بسیار قوی است. مثل زیادی فشارخون، رماتیسم، ورم مفاصل، تصلب شرائین و پیری‌های زودرس.

سیر با قوت تریاقیه‌ی دفع کننده مضرات آب‌های مختلف و هوای آلوده است. برای پاکسازی حلق، تنگی نفس و اکثر بیماری‌های عصبی و دردهای مفاصل و عرق النساء و نقرس و امثال اینها بسیار مفید است.

این گیاه دارای خاصیت پاک کنندگی اخلاط غلیظ است و دفع کننده‌ی بادها و برطرف کننده قولنج ریحی و جداکننده‌ی زالوی در حلق مانده و خارج کننده‌ی اقسام کرم معده و کرم روده است.

سیر در افرادی که دارای مزاج رطوبتی هستند محرک باه و تولید کننده منی است و در گرم مزاجان خشک کننده منی و باعث تشنگی است. برای تب‌های کهنه و زخم‌های شش و درد معده و رفع تشنگی که از بلغم و گرفتگی عروق ماساریقا باشد مفید است.

همچنین برای تقطیر البول و نیکویی رنگ رخسار و تلطیف غذاهای غلیظ و تحلیل ورم‌ها و از بین بردن سنگ‌های کلیه منفعت دارد.

طبع سیر چیست

بر اساس منابع مستند طب سنتی طبع سیر گرم و خشک است و از نظر گرمی درجه سه است یعنی گرمی خیلی زیادی دارد و فقط یک درجه با گرمی درجه چهار که منجر به سمیت محصول می‌شود فاصله دارد.

درجه خشکی سیر متوسط است و سیر تازه مقداری رطوبت دارد و از همین رو خاصیت سیر تازه بیشتر از سیر کهنه است.

همانطور که گفتیم طبع سیر گرم و خشک است و حرارتی شبیه حرارت ذاتی و غریزی بدن که عامل حیات است، ایجاد می‌کند. سیر خاصیت تحلیل برندگی دارد، یعنی تحلیل برنده مواد زائد سفت شده و غلیظ شده در بدن است.

سیر و درمان انگل‌های روده‌ای

استفاده از سیر برای دفع انگل‌ها به زمان بسیار قدیم باز می‌گردد. دانشمندان در مورد نحوه عملکرد سیر در از بین بردن و دفع انگل‌ها از بدن اطلاع دقیقی ندارند ولی در مطالعات اخیر این خاصیت سیرکاملاً به اثبات رسیده است.

انگل‌های روده متفاوت هستند و عبارت اند از : کرم آسکاریس، کرم کدو، کرمک و کرم قلاب دار، این انگل‌ها در بافت‌های جانوری یا آب آلوده زندگی می‌کنند و مصرف غذا و آب آلوده موجب وارد شدن انگل‌ها به بدن انسان می‌شود.

سیر می‌تواند عفونت‌های ناشی از انگل‌های روده‌ای مانند ژیاردیاز و کرم‌های نواری را درمان بکند. آلیسین موجود در سیر می‌تواند با جلوگیری از ساخت چربی در انگل‌ها توانایی تحرک، جذب غذا و تولید مثل را در آنها مختل کند.

همچنین سیر به عملکرد دستگاه ایمنی کمک کرده و با افزایش فعالیت گلبول‌های سفید، مکانیسم دفاعی بدن را در برابر عفونت‌های انگلی تقویت می‌کند.