خیلی از افراد در زندگی روزمره با مشکل اعتماد به نفس دست و پنجه نرم می‌کنند. به روایتی در انجام کارهای روزمره‌ی خود نمی‌توانند مهارت خود را به خوبی نشان دهند. یا از طرفی در نشان دادن توانایی‌های خود مبالغه می‌کنند. این دو مورد هر دو مشکلات اعتماد به نفس به شمار می‌آید. حال این احساس سالم به چه معناست؟ چگونه باید این اعتماد به نفس را افزایش داد؟ همان طور که می‌دانید اعتماد به نفسی که در دوران نوجوانی شکل بگیرد بهترین نتیجه را در زندگی آینده‌ی آن نوجوان خواهد داشت. در ادامه با توضیح در مورد تعریف اعتماد به نفس سالم و معرفی راه‌های افزایش آن و به صورت مخصوص در دوران نوجوانی، سعی بر این بوده است شما را در این راستا یاری کنیم.
اعتماد به نفس به چه معناست؟
خود باوری یا اعتماد به نفس و یا Self Confidence، احساسی است که در آن شخص به سبب تجربیات سابق، به توانایی‌ها و استعدادهای خود در انجام کارها به طور مفید و موفقیت آمیز باور و ایمان دارد.
طبق مطالعات پژوهشگران، برخلاف آن گونه که تصور می‌شد، اعتماد به نفس کودکان تا پنج سالگی به طور کامل شکل می‌گیرد و ایجاد می‌شود. در واقع وقتی پنج ساله می‌شوند از احساس اعتماد به نفسی برخوردار خواهند شد که از لحاظ کامل بودن با بزرگسالان قابل قیاس است. اما در گذشته تصور می‌شود که تا زمانی که کودکان به مدرسه نروند، نمی‌توانند احساس منفی یا مثبتی نسبت به خویش داشته باشند.
مشکلی که اعتماد به نفس دارد، این است که جامع و کلی مطرح می‌شود. به همین دلیل بسیاری از روانشناسان علاقه‌ای به استفاده از این عبارت ندارند. پس بهتر است به جای استفاده از اعتماد به نفس، آن را جزئی تر مطرح کنیم و بگوییم اعتماد به نفس در موضوع خاصی. برای مثال بهتر است بگوییم اعتماد به نفس من در برخورد با افراد پایین است اما اعتماد به نفس من در بررسی و نقد فیلم بالاست.
نکته‌ای که باید در آن دقت شود، که اگر در حال مطالعه راه‌های افزایش اعتماد به نفس هستید، به قدری به این موضوع نپردازید که دچار افراط شوید. اعتماد به نفس بالا و یا اعتماد به نفس پایین در هر موضوعی مخرب است و به فرد آسیب می‌زند.
اگر اعتماد به نفس پایین باشد، فرد توانایی بروز استعدادهای خود را ندارد. اگر هم اعتماد به نفس بالایی وجود داشته باشد، فرد دیگر تلاش نمی‌کند مهارت یا استعدادی کسب کند، زیرا مبالغات خود را در مورد آن توانایی باور می‌کند.
علائم کمبود اعتماد به نفس
ابتدا برای افزایش اعتماد به نفس خود باید بدانیم آیا دچار مشکل کمبود اعتماد به نفس هستیم یا خیر؟ برای این موضوع، تعدادی محدود از علائم کمبود اعتماد به نفس در ذیل ذکر خواهد شد، که به شما در این راستا کمک کند.
در جمع خود را با تلفن و وسایل دیگر خود سرگرم می‌کنند
اگر اعتماد به نفس کافی نداشته باشید، نمی‌توانید در جمع احساس راحتی کنید. این احساس ناراحتی زمانی تشدید می‌شود که دوست یا آشنایی از شما در آن جمع حاضر نباشد. این زمانی است که این افراد خود را به روش‌های مختلف سرگرم می‌کنند تا از معاشرت دوری کنند. در این زمان بهتر است با خود بگویید، من هم مانند بقیه قدرت حرف زدن دارم و اگر بخواهم با کسی معاشرت کنم، حتماً مکالمه‌ی خوبی خواهیم داشت. و حتماً از تلفن همراه خود دوری کنید و خود را در مکالمه قرار دهید.
موافقت بیهوده می‌کنند
افرادی که اعتماد به نفس کافی ندارند، به سرعت تسلیم می‌شوند و تصمیم طرف مقابل را می‌پذیرند. حتی زمانی که کاملاً نظر فرد مقابل را اشتباه می‌بینند باز هم بی دلیل با آن‌ها موافقت می‌کنند.
باید توجه داشته باشید با بیان نکردن نظرات خود و یا دفاع نکردن از خود، در حال توهین به افکار و خواسته‌هایتان هستید. حتی اگر نظر شما اشتباه باشد، شما این حق را دارید نظر خود را محترمانه بیان کنید و از طرف مقابل برای قانع کردن خود دلیل بخواهید. با آرامش و شمرده شمرده نظرات خود را بیان کنید.
بیش از حد به سر و وضع خود می‌رسند
مرتب و آراسته بودن بسیار امر نیکو و پسندیده‌ای است. اما افرادی که دچار اعتماد به نفس پایین هستند، برای کاهش احساس ناراحتی خود بیش از حد معقول به خود می‌رسند. اعتماد به نفس باید از درون افراد نشأت بگیرد و ارتباطی به ظاهر شما ندارد.
ضمن رعایت نکات بهداشتی، با خود بگویید من زیبا هستم و نباید وقت خود را با درگیر ظاهر خود شدن هدر بدهم.
انتقادپذیر نیستند
انتقاد دیگران به شما آسیبی نمی‌زند. اگر دوست شما در مورد شما نقدی را بیان می‌کند، با شما دشمنی ندارد و قصد پیشرفت شما را دارد. سعی کنید به انتقاد مطرح شده فکر کنید و اگر منطقی بود، تلاش کنید آن را تغییر دهید.
عموماً افراد با اعتماد به نفس پایین به سرعت احساس ناراحتی می‌کنند و به آن‌ها بر می‌خورد. ممکن است حتی این احساس دلخوری در بقیه کارهای آن‌ها نیز تاثیر بگذارد.
به سرعت نظر خود را عوض می‌کنند
نظرات آن‌ها ثابت نیست. تحت تاثیر نظرات دیگران، اعتقادات خود را تغییر می‌دهند. دمدمی مزاج و اهل شک هستند. بهتر است صریح باشید و اگر تصمیم شما دلیل منطقی دارد، آن را به خاطر دیگران تغییر ندهید.
در مقابل تحسین واکنش نا به جا نشان می‌دهند
وقتی اعتماد به نفس کافی در فرد موجود نباشد، فرد حتی تحسین را انکار می‌کند و آن را باور نمی‌کند. خب دلیل این کار چیست؟ تحسین دیگران را بپذیرید، حتی شاید در روند افزایش این احساس در شما مفید باشد. شما باید خود را لایق تحسین ببینید.
به آسانی تسلیم می‌شوند
افرادی که کمبود اعتماد به نفس را تجربه می‌کنند، قبل از حتی نزدیک شدن به اهداف خود تسلیم می‌شوند. حتی قبل از اینکه به این احتمال برسند که آیا اآن هدف ممکن بود یا خیر. این انرژی منفی می‌تواند زندگی آن‌ها را نابود کند. باید به خود باور داشته باشید، که حتی اگر شکست بخورید اتفاق بدی نخواهد افتاد.
دائماً خود را با دیگران قیاس می‌کنند
این افراد مدام خود را با افراد موفق تر از خود مقایسه می‌کنند. این افراد به جای تمرکز بر مسیر خود برای رسیدن به هدف، زمان خود را صرف مقایسه با بقیه می‌کنند.
خمیده راه می‌روند
عموماً به علت اعتماد به نفس پایین خمیده راه می‌روند. به گونه‌ای راه می‌روند که انگار از خود شرمنده هستند.
اشتباهات خود را توجیه می‌کنند
هرکسی ممکن است اشتباه کنند، فردی که کمبود اعتماد به نفس دارد، دائماً در حال دلیل تراشی است. حتی اگر موفق شوند نیز خود را به دیگران توضیح می‌دهند.
اشتباهات خود را نمی‌پذیرند
هر اشتباهی رخ بدهد، دیگران را مقصر می‌دانند. با این‌کار مسئولیت را از شانه‌ی خود برداشته و بر گردن دیگری می‌گذارند.
بهانه جویی می‌کنند
فردی که دچار کمبود اعتماد به نفس نیست، انتقاد دیگران را با آرامش گوش می‌دهد. اما اگر مشکل کمبود خود باوری وجود داشته باشد، این افراد در مقابل انتقادات، سریعاً شروع به دلیل آوردن می‌کنند.
نیاز دارند دیگران آن‌ها را تایید کنند
قطعاً نمی‌توان همه‌ی افراد را راضی نگه داشت. اما آن‌ها این باور را ندارند و مدام سعی دارند همه را خوشحال نگه دارند. طوری عمل کنند که همه آن‌ها را تأیید کنند.
از تغییر هراس دارند
آن‌ها میلی به تغییر ندارند. اگر در وضعیت ناراحت کننده‌ای قرار داشته باشند، از تغییر می‌ترسند و توان لازم برای ایجاد تغییر را در خود نمی‌بینند.
منفی بافی می‌کنند
این افراد بدبین هستند. مدام در حال غر زدن می‌باشند و همه چیز را بد و منفی می‌پندارند. این احساسات منفی را به سایرین نیز منتقل می‌کنند.
ترس از آینده دارند
مدام از آینده هراس دارند و در واقع نمی‌توانند در حال زندگی کنند.
راه‌های تقویت اعتماد به نفس
از زبان بدن خود درست استفاده کنید
از چهره‌ی بعضی از افراد می‌توان متوجه شد که حتی خودشان نیز خودشان را دوست ندارند و قبول ندارند! باید طوری بر خودتان مسلط باشید و خود را نشان دهید که اعتماد به نفس شما از ظاهر شما عیان باشد.
سرتان را بالا بگیرید، صاف بنشینید و شانه‌هایتان را به عقب بدهید. شل و با صدای خیلی آرام صحبت نکنید. هنگام حرف زدن به چشمان افراد نگاه کنید. احساس خجالت را کنار بزنید.
در انتخاب لباس دقت کنید
قطعاً زمانی که لباس آراسته و مناسبی داشته باشید، احساس راحتی و خود باوری بیشتری می‌کنید. طوری لباس خود را انتخاب کنید که مناسب محلی باشد که به آن خواهید رفت و در آن احساس راحتی کافی داشته باشید. در واقع لباستان نشان دهنده‌ی شخصیت شما باشد.
جسورانه و بدون ترس سخن بگویید
آیا تا به حال به پادکست انگیزشی گوش داده‌اید؟ به نحوه‌ی حرف زدن آن‌ها دقت کنید! نحوه‌ی صحبت خود را به آن‌ها نزدیک کنید. شمرده حرف بزنید و سعی کنید تپق نزنید. اگر هم این اتفاق افتاد، لبخندی بزنید و صحبت خود را با آرامش ادامه دهید. به خودتان ایمان داشته باشید. بدون استرس و هیجان بی جا و یا عصبی شدن، سخن بگویید.
مثبت فکر کنید و در نتیجه مثبت عمل کنید
سعی کنید نیمه‌ی پر لیوان را ببینید. نگاه مثبت سبب می‌شود اعمال شما نیز به تناسب آن مثبت باشند. لبخند را از خود دور نکنید. با آدم‌های مثبت و به دور از ناله‌های بی جا معاشرت کنید. در یک دفترچه اهداف و موفقیت‌های خود را یادداشت کنید.
اهل عمل باشید
اینکه اعتماد به نفس بالایی داشته باشید، نیازمند این است که خوب هم عمل کنید. در محیط‌هایی که کسی را نمی‌شناسید سر صحبت را باز کنید یا اگر کاری برای شما ترسناک به نظر می‌رسد مسئولیت آن را بپذیرید.
تنبلی و ترسیدن از موقعیت‌های جدید را کنار بگذارید. با اعتماد به نفس و بدون ترس قبول مسئولیت کنید و اتفاقات جدید و تجربیات جدید برای خود رقم بزنید. روی ضعف‌های خود وقت بگذارید تا آن‌ها رفع کنید.
برنامه ریزی فراموش نشود!
برنامه ریزی می‌تواند جلوی عملکرد ضعیف را بگیرد و شما را در این راستا کمک کند. با برنامه‌ی درست می‌توانید ضعف‌های خود را بهتر مدیریت کنید و نقاط قوت خود را بهتر کنید. به همین روش اعتماد به نفس شما نیز افزایش می‌یابد.
در مورد کار، رشته تحصیلی و یا اهداف خود مطالعه کنید و آگاهی کافی پیدا کنید. قبل از شروع یک کار به اهداف و آرزوهای خود فکر کنید. حتماً برای ورزش و کارهای مورد علاقه‌ی خود در برنامه، وقت بگذارید. اگر وقت کافی ندارید، ورزش در خانه نیز مفید خواهد بود.
راه‌های تقویت اعتماد به نفس در نوجوانان
بهترین زمان برای افزایش اعتماد به نفس، زمان نوجوانی است. در این زمان می‌توانید در صورت کمبود این احساس در خود آن را اصلاح کنید. مهم ترین نقش را در این زمان والدین ایفا می‌کنند. در ادامه با توضیح بیشتر در این باره راهکارهایی مطرح شده است.
راهکارهایی که خانواده‌ها باید انجام دهند:
- با احترام با فرزند خود رفتار کنید.
- به فرزند خود نقد زیاد و بیهوده وارد نکنید.
- فرزند خود را برای موفقیت‌های خود تحسین کنید.
- او را برای موقعیت‌های جدید تشویق کنید.
- به فرزند خود آموزش دهید چگونه دوست‌های خوبی پیدا کند.
- تمرکز روی توانایی‌های خود را به او آموزش دهید.
- به او هنر ساده گذر کردن از اتفاقات را بیاموزید.
- داشتن روحیه قوی را به فرزند خود آموزش دهید.
- از مشاور یاری بجویید.
- حمایت از فرزند خود را فراموش نکنید.
- فارغ از نتیجه‌ی کار، تلاش‌های او را تحسین کنید.
- استدلال کردن را به فرزند خود یاد بدهید.
- به صورت متعادل و مناسب سن او، او را آزاد بگذارید.
- در راستای مقابله با ترس‌های فرزند خود به او کمک کنید.
- به او آموزش دهید چگونه نه بگوید.
امیدوارم مطالب بالا برای شما مفید واقع شده باشد. آیا شما مشکل اعتماد به نفس داشته اید؟ اگر بله، چگونه با آن را افزایش داده‌اید؟ به نظر شما راه‌های بالا عملی است؟ پیشنهادات و اطلاعات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
