زیتمه
  • خانه
  • اپیزودها
  • وبلاگ
CastBox
خرداد 19, 1398 توسط حسن موسوی

مزاج شناسی در طب سنتی

مزاج شناسی در طب سنتی
خرداد 19, 1398 توسط حسن موسوی

مزاج شناسی علمی است که در حفظ سلامتی و تشخیص و درمان بسیاری از بیماری‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد. در دنیای امروز مکاتب پزشکی و شیوه‌های درمانی مختلفی وجود دارد که هر کدام بر اساس مقتضیات خود موازی با طب آلوپاتیک یا طب رایج به درمان بیماری‌های جسم و روح انسان می‌پردازد.

هر یک از این مکتب‌ها از منطق و فلسفه‌ایی خاص خود نشات گرفته و متخصصان و صاحب‌نظران مختلفی با عنایت به دستورات و شیوه‌های درمانی هر مکتب، برای حفظ سلامت و بهبود بیماری‌های انسان تلاش می‌کنند.

مکتب طب ایرانی در کنار طب سنتی چین و هند یکی از بزرگترین مکاتب پزشکی در جهان است که قدمت آن به چند هزار سال پیش باز می‌گردد. مزاجشناسی در این مکتب با تکیه بر تئوری عناصر و اخلاط شکل گرفته است.

مزاج شناسی در طب هندی و طب چینی

هزاران سال قبل از اینکه پزشکی مدرن به این واقعیت و نقش مهم آن در تعیین سلامت و بیماری افراد و تنوّع پاسخ دهی افراد گوناگون به یک شیوه درمانی پی ببرد.

مکتب‌های پزشکی کل نگر توجه خاصی به تفاوت‌های شخصی افراد با یکدیگر در حوزه سلامت و بیماری داشته‌اند. نگرش مذکور در پزشکی رایج، رویکردی جدید است در حالیکه یکی از اصول مهم در شیوه‌های تشخیص و درمان مکتب‌های طبّی بسیاری از تمدّنهای کهن است.

برای مثال در طب سنتی چین با اعتقاد به عناصر پنجگانه چوب، آتش، زمین، فلز و آب، افراد جامعه به پنج سرشت constitution متناسب با غلبه این عناصر گروه بندی می‌شوند.

همچنین با توجه ویژه به سیستم یانگ yang و یین yin تمام خصوصیات جسمی و روحی انسان به وضعیت این عناصر و تعامل یانگ و یین نسبت داده شده.

در aurveda که طب سنّتی هندی است. افراد جامعه بر اساس غلبه خصوصیات مشخصی تحت عنوان دوشا به انواع گوناگون تقسیم می‌شوند. اسامی دوشاها عبارتند از: کافا kapha، پیتا pitta و واتا. هر فرد می‌تواند علایم غلبه یک دوشا، دو دوشا یا سه دوشا را داشته باشد.

مزاج شناسی در طب ایرانی

از نظر مکتب طب ایرانی، مزاج، کیفیتی حاصل از کنش و واکنش اجزای تشکیل دهنده بدن انسان است و از آنجایی که هیچگاه در دو فرد از نوع بشر امکان ترکیب کاملا یکسان و مشابه اجزا وجود ندارد، مزاج هیچ دو فردی کاملا مشابه همدیگر نخواهد شد و برای هر عضو جامعه انسانی مزاج منحصر به فردی وجود دارد.

ارکان یا عناصر چهارگانه

اجزای اولیه هر جسم مانند بدن انسان از عناصر اولیه، معروف به عناصر اربعه یا عناصر چهارگانه تشکیل شده که شامل: آتش عنصری با کیفیت گرم و خشک، هوای عنصری با کیفیت گرم و تر، آب عنصری با کیفیت سرد و تر و خاک عنصری با کیفیت سرد و خشک هستند.

ارکان جمع رکن است که آن را عنصر، اسطقس و اصل نیز می‌نامند.

معنی مزاج

مزاج در لغت اسم مصدر و به معنای امتزاج و آمیختن است. اما در منابع طب ایرانی اصطلاحی تخصصی است و اشاره به یکی از مبانی این طب دارد. در این مکتب، مزاج به معنای کیفیت حاصل از ترکیب اجزای تشکیل دهنده موجودات، مانند بدن انسان است.

انواع مزاج در طب سنتی

بر حسب تقسیم بندی عقلی، نه مزاج موجود است که از بین این ۹ امزجه یکی معتدل و هشت مزاج غیر معتدل صورت می‌پذیرد. از بین هشت مزاج غیر معتدل، چهار مزاج ساده یا مفرد شکل می‌گیرد:

  • مزاج مفرد گرم
  • مراج مفرد سرد
  • مراج مفرد تر
  • مزاج مفرد خشک


حال با ترکیب چهار مزاج مفرد غیر معتدل، چهار مزاج غیر معتدل مرکب شکل می‌گیرد که عبارتند از:

  • مزاج مرکب گرم و خشک
  • مراج مرکب گرم و تر
  • مراج مرکب سرد و تر
  • مزاج مرکب سرد و خشک


نکته‌ای که بسیار حائز اهمیت است، اینکه گاهی اوقات مزاج گرم و خشک را (مزاج صفراوی)، مزاج گرم و تر را (مزاج دموی)، مزاج سرد و تر را (بلغمی) و نیز مزاج سرد و خشک را (مزاج سوداوی) می‌نامند که در حقیقت این یک غلط مصطلح است.

دلیل این مسئله آن است که اسامی فوق (صفراوی، دموی، بلغمی و سوداوی) مربوط به مزاج‌های عارضی یا سوء مزاج‌ها است که در حالات بیماری در انسان عارض می‌شود و ربطی به مزاج طبیعی هر یک از انسان‌ها ندارد.

اجناس عشره یا معیارهای ده گانه شناخت مزاج

اگر مزاج شما توسط یک فرد غیرکارشناس و به طور غیر علمی تشخیص داده شود، نه تنها کمکی به رفع شما نخواهد کرد، بلکه منجر نتیجه عکس خواهد شد.

برخلاف تصور عموم، تشخیص مزاج کار آسانی نیست، بلکه مزاج یک فرد با گرفتن شرح حالی کامل، بررسی دقیق موارد دهگانه و همچنین معاینه انجام می‎شود.


شیخ ابن سینا شاخص‌های مزاج شناسی را تحت عنوان اجناس عشره قرار داده و به شرح جزئیات و نحوه اسدلال آنها در تعیین مزاج پرداخته است

  • ملمس یا وضعیت پوست بدن در لمس
  • سَحنه یا وضعیت چاقی و لاغری
  • خصوصیات مو
  • رنگ بدن
  • ابعاد بدن یاهیئت اعضا
  • سرعت تأثیرپذیری از کیفیتهای چهارگانه
  • وضعیت خواب و بیداری
  • افعال
  • کیفیت مواد دفعی
  • فعل و انفعالات نفسانی
مقاله قبلیدرمان آلرژی بهاری در طب سنتی۵ روش برای درمان‌ طبیعی آلرژی‌های بهارهمقاله بعدی تای چی چیستورزش تای چی چوان چیست؟

2 نظرات

لیلا گفت:
مرداد 14, 1398 در 6:36 ق.ظ

با سلام و خسته نباشید
از‌کجا بفهمیم‌ در طب سنتی جز کدام گروه هستیم

پاسخ
حسن موسوی گفت:
مرداد 15, 1398 در 12:43 ب.ظ

پاسخ دقیق و قطعی به این سوال به شکل مجازی بسیار سخت است. باید با مراجعه به یکی از درمانگاه‌های طب ایرانی و بررسی شرح حال شما اعم از نبض، رنگ پوست، ادرار و… پاسخ قطعی بگیرید.

پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

قسمت‌های بیشتر شنیده شده

اینستاگرام زیتمه

zitmeh

گفتگو با علی غیبی دونده و قه گفتگو با علی غیبی دونده و قهرمان اسکای رانینگ

می‌شود کلی جمله با اگر برای علی نوشت؛ مثلا اگر پدرش را در چهار سالگی از دست نمی‌داد،

اگر در هشت سالگی کاراکتر فیلم بچه‌های آسمان را نمی‌دید و با او همذات‌پنداری نمی‌کرد،

اگر آرزوی دویدن نداشت و... الان علی کجا بود؟؟؟

علی غیبی دونده کوهستان است، زندگی او در کودکی با کار شروع شده،

در نوجوانی با اعتیاد دسته و پنجه نرم کرده و حالا بر سکوی قهرمانی ایستاده

موضوع صحبت درباره زندگی پر مخاطره علی غیبی از کودکی تا رسیدن به سکوی قهرمانی است.

به‌علاوه کلی مطلب آموزنده دیگه که پیشنهاد می‌کنم ادامه‌ی گفتگو رو از اپلیکیشن‌های پادکست‌خوان گوش کنید.

#پادکست_صوتی #پادکست_گوش_کنیم #پادکست_انگیزشی #پادکست_فارسی #دونده #دونده_شو #دویدن #پادکست_ورزشی
در ششمین قسمت زیتمه با مهراوه بسطام خانی گفتگو کردم، مهراوه کارشناس، متخصص تغذیه و رژیم درمانگر هست و طبیعتا موضوع صحبت درباره رژیم غذایی هست.

گوش دادن به ادامه این گفتگو رو از طریق اپلیکیشن‌های پادکست‌خوان دنبال کنید...

#پادکست_گوش_کنیم #پادکست_انگیزشی #پادکست #پیلاتس_برای_همه #پادکست_صوتی #پادکست_فارسی #تغذیه_سالم #تغذیه #تغذیه_مناسب #وزن #کاهش_وزن
📢🤸 قسمت چهاردهم پادکست زی 📢🤸
قسمت چهاردهم پادکست زیتمه، گفتگو با الهه علیزاده مربی پیلاتس، می‌تونید گفتگوی کامل در اپ‌های پادگیر گوش کنید.

#پادکست #پادکست_انگیزشی #پادکست_فارسی #پادکست_گوش_کنیم #پیلاتس #پیلاتس_بانوان #پیلاتس_برای_همه #ورزش #ورزشی #زنان_موفق
تصاویر بیشتر... دنبال کردن صفحه

پادکست زیتمه

دغدغه‌ی زیستی سالم و حالی خوب
در زیتمه به میزبانی حسن موسوی، درباره زندگی، سلامتی و ورزش گفتگو می‌کنیم.

به زیتمه در اپلیکیشن‌های پادگیر گوش کنید.

تماس با ما

تهران - چهارراه ولیعصر
info@zitmeh.ir

آخرین مطالب

ورزش پیلاتس چیست و چه فوایدی برای بدن داردمرداد 25, 1401
عزت نفسبهمن 12, 1400
اعتماد به نفسبهمن 10, 1400
تمامی حقوق برای زیتمه محفوظ است.

زیتمه چیست؟

زیتمه به معنای سلامتی است و در هر قسمت از پادکست زیتمه، به یک موضوع مرتبط با سلامتی اشاره می‎کنیم و با یک متخصص خبره در اون حوزه گفتگو می‎کنیم.

آخرین مطالب وبلاگ

ورزش پیلاتس چیست و چه فوایدی برای بدن داردمرداد 25, 1401
عزت نفسبهمن 12, 1400
اعتماد به نفسبهمن 10, 1400

RSS قسمت‌ جدید